Toezicht op algoritmes en nepnieuws moet onafhankelijk van overheid

AMSTELVEEN - Een overgroot deel van de bevolking (80%) vindt dat toezicht nodig is op gebruik van algoritmes in Nederland. Echter, slechts 30 procent denkt dat de overheid genoeg kennis heeft om die monitoring te faciliteren. Dit blijkt uit de jaarlijkse AI-monitor ‘Vertrouwen in algoritmes’ van KPMG Nederland.

Onderzoeksbureau Motivaction vroeg ruim 1000 Nederlanders namens KPMG naar hun bekendheid met, en vertrouwen in, algoritmes. Het blijkt dat steeds meer mensen weten wat algoritmes zijn. In 2019 kon 46 procent van de respondenten die vraag nog beantwoorden, inmiddels is dat 63 procent. Tegelijk neemt het vertrouwen erin af: 24 procent van de respondenten is in 2022 sceptischer over de technologie dan een jaar eerder.

Behoefte aan transparantie
Transparantie over het gebruik van algoritmes kan het vertrouwen helpen verhogen, zegt 42 procent van de Nederlanders. Die zou deels geborgd kunnen worden door middel van publieke registers die vastleggen welke algoritmes door organisaties gebruikt worden en met welk doeleinde. Ook zegt nog eens 42 procent van de Nederlanders dat het waarborgen ervan bij onafhankelijke toezichthouders zoals Autoriteit Persoonsgegevens zou moeten liggen. Slechts 12 procent ziet daar een rol voor de overheid. In 2019 was dat nog 41 procent.

Nepnieuws
Bijna de helft van de Nederlanders (47%) zegt dat hun mediagedrag door nepnieuws is veranderd. Daarnaast is het voor bijna twee derde (63%) lastig om nep en echt nieuws van elkaar te onderscheiden. Een onafhankelijke toezichthouder zou de verspreiding van nepnieuws dan ook kunnen tegengaan volgens 33 procent. Daarnaast moeten sociale media platforms gebruikers meer inzicht geven in het onderscheid tussen echt en nepnieuws. Dat zegt de helft van alle Nederlanders.

Frank van Praat, Director Trusted Analytics van KPMG Nederland: “Nederlanders zijn realistisch over de impact die algoritmes op ze kunnen hebben. Dit blijkt wel uit het feit dat de meerderheid van de ondervraagden aangeeft het moeilijk te vinden om nepnieuws te herkennen. Nieuwe technologieën zoals deepfake en algoritmes die zorgen voor filterbubbels maken dit alleen maar lastiger. Dat verklaart ook het stijgende wantrouwen in algoritmes en de groeiende vraag naar monitoring ervan. Algoritmes kunnen ontzettend waardevol zijn, bijvoorbeeld in de financiële sector. Mensen willen vooral uitleg waarom ze wel of geen hypotheek of uitkering krijgen. Dat kan alleen als van begin af duidelijk is of gebruikte algoritmes deugen. Transparantie in de algoritmes die dat bepalen is daarom steeds belangrijker.” 

Over de jaarlijkse AI-monitor van KPMG
In opdracht van KPMG doet onderzoeksbureau Motivaction voor het derde jaar op rij onderzoek naar het vertrouwen in algoritmes bij de Nederlandse bevolking. In mei 2022 zijn 1037 Nederlanders in een leeftijdscategorie van 18 t/m 75 jaar ondervraagd. Van laag- tot hoogopgeleiden met een gelijke verdeeldheid tussen mannen en vrouwen.

Download hier de Algoritme Vertrouwensmonitor van KPMG

Bron: KPMG